Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Gazze'de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar nedeniyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama emri çıkardığını duyurdu.
Mahkeme, İsrail'in UCM'nin yargı yetkisine itirazlarını reddederek, Filistin topraklarında işlenen suçlar üzerinde yargı yetkisine sahip olduğuna karar verdi. UCM Ön Yargılama Dairesi, İsrail’in 26 Eylül 2024’te sunduğu iki itirazı oybirliğiyle reddetti.
Mahkeme, Netanyahu ve Gallant’ın 8 Ekim 2023 ile 20 Mayıs 2024 arasında savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan sorumlu olduklarına dair makul gerekçeler bulunduğunu belirtti. Kararda, her iki şüphelinin Gazze'deki sivil halka yönelik temel yaşam malzemelerinin, yani gıda, su, ilaç, yakıt ve elektrik gibi unsurların kasıtlı olarak engellendiği vurgulandı.
İnsani yardımların engellenmesi de mahkeme kararında yer aldı. İsrail’in, uluslararası toplumun baskıları veya ABD talepleriyle insani yardımlara izin vermesi, ancak bu yardımların asla Gazze halkının gerçek ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde olmaması kaydedildi. Ayrıca, tıbbi malzemeler, özellikle anestezi ilaçları ve cihazlarının Gazze'ye girişinin engellenmesi nedeniyle doktorların çocuklar dahil yaralılara anestezi olmadan operasyonlar yapmak zorunda kaldığı belirtildi.
Gazze'deki gıda, su, elektrik ve yakıt eksikliklerinin, sivillerin yetersiz beslenme ve susuzluk nedeniyle ölmesine yol açtığına dikkat çekildi. UCM, Netanyahu ve Gallant'ın, sivil üst düzey yöneticiler olarak, Gazze'deki sivil halka yönelik kasıtlı saldırıları önlemek için gerekli önlemleri almadıklarını belirtti.
Tutuklama kararının uygulanması, Roma Statüsü'nün 86 ve 87. maddeleri gereğince taraf devletlerin yükümlülüğündedir. Statünün 89. maddesi uyarınca, Netanyahu ve Gallant’ın UCM'ye taraf herhangi bir ülkeye seyahat etmeleri durumunda, o ülkenin yetkilileri tarafından tutuklanıp Lahey’e teslim edilmeleri gerekmektedir.
Ancak daha önce UCM’nin çıkardığı tutuklama emirlerinde zorluklar yaşanmıştır. Örneğin, Sudan’ın eski lideri Ömer el-Beşir hakkında verilen tutuklama kararı Güney Afrika ve Ürdün tarafından, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkında verilen emir ise Moğolistan tarafından uygulanmamıştır. Yine de bu tür tutuklama emirleri, şüphelilerin seyahat özgürlüğünü pratikte kısıtlamaktadır. Örneğin, Putin, hakkındaki tutuklama emri nedeniyle BRICS zirvesine katılmak için Güney Afrika'ya gitmekten kaçınmıştır.
Netanyahu ve Gallant’ın da UCM'ye üye 124 ülkenin bulunduğu Kanada, Avustralya, İngiltere, Fransa, Almanya, Hollanda, Belçika, İsveç gibi ülkelerden kaçınmak zorunda kalacağı belirtilmektedir.
