Geçen yıl ton başına 5 bin 700 lira alım fiyatı açıklanmıştı. Bu yıl beklenti daha yüksekti. ZMO en az 7 TL, Adana Çiftçiler Birliği 7,3 TL, Şanlıurfa Ziraat Odası 9 TL maliyet belirlemişti. Ancak hiçbiri fiyatı tutturamadı.
TMO’nun, eski adı Twitter olan X sosyal medya platformundan, 22 Ağustos tarihinde mısırın ton başına alım fiyatının 6 bin TL olarak belirlendiği duyuruldu. Rakamın belli olmasıyla birlikte kızılca kıyamet koptu.
Peki ne oldu da TMO mısıra sadece yüzde 5,3 yani 300 TL fiyat artışını uygun gördü, sektör temsilcileri ve üreticiler bu fiyatı nasıl yorumladı?
TÜRKİYE GEÇEN YIL 3 MİLYON TON MISIR İTHAL ETTİ
Mısır hem Dünya hem de Türkiye için en önemli tarımsal ürünlerden birisi. Dünya genelinde yıllık 1,2 milyon ton, Türkiye’de ise 8,5 milyon tonluk üretim söz konusu. Ve üretimin her yıl artmasına rağmen yine de bir kısmını ithal ediyoruz.
2000’li yılların başında 1,5-2 milyon ton olan üretim, bugün 8,5 milyon tonu yakaladı. Ancak mısırda kendi kendimize yeterlilik oranı yüzde 76 seviyesinde ve bu yılın ilk 3 ayında 1,5 milyon ton ithalat yaptık.
Her türlü maliyet artışına rağmen üretmeye devam eden Türk çiftçisi, mısır alım fiyatlarını bekliyordu ki beklenen açıklama TMO’dan geldi. Mısıra yüzde 5,3’lük artışla ton başına 6 bin lira fiyat uygun görüldü. Bu fiyat üretici tarafından tepkiyle karşılandı. Üretici para kazanamayacağı gibi önümüzdeki yıl üretmemeyi de düşünmeye başladı.
ÇİFTÇİYE 6,71 LİRA MALİYETİ OLAN MISIRDA FİYAT 9,4 LİRA OLMALI
Ziraat Mühendisleri Odası Adana şubesi mısırın üreticiler için maliyetini hesapladı. Tarla kirası, tohum, akaryakıt, gübre, sulama, zirai mücadele, hasat ve nakliye, işçilik, yapılan masrafların normal faizi, genel idare giderleri ile birlikte dekarda 1.100 kilogramlık ortalama verimle 1 kilogram dane mısır maliyetinin 6,71 lira olduğunu hesapladıklarını söyleyen Ziraat Mühendisleri Odası Adana Şube Başkanı Feyzullah Korkut, çiftçinin tarımsal faaliyetlerini sürdürebilmesi için yüzde 40 oranındaki kar payı ile mısırın bu yıl kilogram fiyatının 9,4 liranın altında olmaması gerektiğini söyledi.
ADANA TİCARET BORSASI: “MISIR FİYATI 7 BİN TL’NİN ÜZERİNDE OLMALI”
Adana Ticaret Borsası Başkanı Şahin Bilgiç, mısır üreticilerinin zarar etmemesi, ayakta kalabilmesi ve yeniden üretebilmesi için; 2023 yılı hasat edilecek mısır fiyatının ton başına 7 bin liranın üzerinde olmasını istemişti.
ADANA ÇİFTÇİLER BİRLİĞİ 7,3 FİYAT AÇIKLADI
Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru ise mısır hasadı öncesinde maliyet hesaplamasında mısırın çiftçiye 5,21 liraya mal olduğunu, üreticinin beklentisinin 7.30 lira olduğunu duyurmuştu.
Sektör adına birçok isim alım fiyatlarının ton başına en az 7 bin TL ve üzerinde olması yönünde açıklama yapmıştı. Ancak TMO’nun açıkladığı fiyat tam bir hayal kırıklığı yarattı.
1 LİRA 30 KURUŞ PRİM ÇAĞRISI
Adana Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan: “6 lirayı vermeselerdi daha iyiydi, sadaka verir gibi yüzde 5 verdiler. Mayıs ayında mısırın 1 kilogram maliyetini 5 bin 600 lira olarak belirledik. Şu anda hesap yapsak 8 lirayı bulur. Üretici şokta. Fındığa yüzde 60 fiyat artışı yapıldı, buğday 6 bin 450 liradan 8 bin 250 liraya çıktı. Mısır’a yüzde 5 verildi. Mısır ürün değil mi? Depolarda yer yok diye, almamak için bu fiyat uygulamasına gittiler. Yazık. Amaç tüccarın alması” açıklamasında bulundu.
Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru da: “Açıklanan mısır fiyatı hepimizi hayal kırıklığına uğrattı. Çiftçinin üretime devamı için kiloda 1 lira 30 kuruş prim açıklanmalıdır. Yoksa çiftçi, nişasta ve yem sektörünün insafına terk edilir.” dedi.
ÇİFTÇİ NASIL PARA KAZANSIN?
Mısır fiyatı için açıklanan rakamı kabul etmelerinin mümkün olmadığını kaydeden Seyhan Ziraat Odası Başkanı Yaşar Özkan da: “Geçen yıl ton başına 5 bin 700 lira açıklanmıştı. Yüzde 5,3’lük bir artışla elimize para geçmez, şaka gibi. Türkiye’de girdi maliyetleri yüzde 100’ün üzerinde artarken, bu şartlarda çiftçi nasıl para kazansın? Mısırın üreticiye maliyeti kilogramda 7,2 lirayı buluyor, fiyatlar açıklandı ancak bunun yanı sıra prim desteği olursa belki” ifadelerini kullandı.
TARSUS ZİRAAT ODASI: “YANLIŞ KARARDAN DÖNÜN”
Tarsus Ziraat Odası Başkanı Veyis Avcı: “Geçen yıl 5 bin 700 lira olan mısır fiyatına yüzde 5 zam verilmiş. Mazot 40 lira, gübre 18 lira. İlaç ve tohumun yüzde 100 arttığı bir zam yağmuru altında çiftçiyi hiçe sayarak gözden çıkaran bu karardan dönülmesi gerektiğini, başta milletin vekillerine ve yetkili makamlara haykırıyorum. Çiftçimizi ezmeyin, ekmeğimizle oynamayın, bu yanlış karardan dönün. Çiftçi hakkını size helal etmiyor.” dedi.
“BİZ 9 TL BEKLERKEN, 6 TL FİYAT AÇIKLADILAR”
Şanlıurfa Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Başkanı Hikmet İpar da: “Biz, 9 lira beklerken açıklanan 6 lirayla çiftçi vuruldu. Şaka gibi… 30 kuruş vermek ‘ürünü bana getirmeyin’ demek. Umarım piyasada fiyat düşmez. TMO depoları zaten şu anda dolu. Bu rakam gerçekten çiftçiyi perişan eder.” dedi.
MISIR ALIM FİYATINA TEPKİ GÖSTERDİLER
Sakarya Ziraat Odaları ve mısır üreticileri, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafından açıklanan 2023 yılı mısır müdahale alım fiyatına tepki göstermek amacıyla Demokrasi Meydanı’nda basın açıklaması yaptı. Açıklamada, mısır üreticilerinin memnuniyetsizliği ve talepleri dile getirildi.
Basın açıklamasını yapan Sakarya Ziraat Odaları İl Koordinasyon Başkanı Ali Şener Bayraktar: “Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından 22 Ağustos 2023 tarihinde ton başına 6.000 TL olarak açıklanan 2023 sezonu Mısır Müdahale Alım fiyatı, mısır üreticilerimizde büyük bir hayal kırıklığına sebebiyet vermiştir. Bir önceki yıl ton başına 5.700 TL olarak belirlenen Mısır Müdahale Alım fiyatının %5.3 artışla 6.000 TL olarak belirlenmesinin, hangi kriterlere dayanarak yapıldığını anlamak mümkün değildir. Ülkedeki yıllık enflasyonun %60’ların üzerinde olduğu, üretim girdilerimiz olan mazot, gübre, tohum, ilaç gibi ürünlerde %100’lere yakın artışların yaşandığı bir ortamda açıklanan bu fiyat üreticilerimize bir ceza olarak algılanmıştır.”
“BİZİM MALİYETİMİZ 8,5 BİN LİRA”
Batman’da mısır alım fiyatını az bulan çiftçiler ise seslerini duyurabilmek adına eylem yaptı.
“Mısır üreticisine büyük darbe” pankartı açan çiftçiler adına konuşan çiftçi Ramazan Suna: “Gayemiz; burada bir provokasyon veya bir eylem planı değildir. Devletimizi de, milletimizi de, toprağımızı da, bayrağımızı da çok seviyoruz. Bizim toplanma nedenimiz; TMO’nun 2023 yılı için belirlediği mısır taban fiyatıdır. 6 bin lira. Bu 6 bin lira, bizim maliyetlerin çok çok altında. Bizim maliyetlerimiz 8-8,5 bin liranın üzerinde. Normalde o kadar bekliyorduk. Fakat bize 6 bin lira verdi” diye konuştu.
HER ŞEYE YÜZDE YÜZ, MISIRA YÜZDE 5 ZAM!
6 bin liradan çiftçiye 4 bin 700 lira kaldığını belirten Suna: “Çiftçilerin 3-4 tane ana kalemi var. Mazot, gübre, tohum, ilaç. Gübrede yüzde 100, tohumda yüzde 100, ilaçta yüzde 125 artış. Mısıra verilen yüzdelik hesabı yüzde 5. Tonu 6 bin lira. Aslında 6 bin lira da değil. 4 bin 800 veya 4 bin 900 bin liradır. Niye diyeceksiniz? Çünkü bütün çiftçilerin Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) belgesi yok. Yüzde 50’sinin var. Bu sefer özel sektörün kucağına düştük dedi.
“EN AZ 9 TL OLMALIYDI”
Ziraat Mühendisi ve aynı zamanda çiftçi Arzu Tekin ise, maliyetlerden şikayet ederek: “Mısırda maliyet dekara kilogramda 7.5 lira civarında, açıklanan fiyat ise 6 lira. En az fiyat 8 lira olmalıydı. Kar payıyla 9 lira olmalıydı. Maliyetin altında açıklanan fiyat, çiftçiyi tarımdan uzaklaştırır. Bu şekilde giderse ekimden vazgeçeceğiz. Bu sene ektiğimize bin pişman olduk” diye konuştu.
Sulama, mazot, biçer ve tüm maliyetlerinin katlandığına dikkat çeken üretici Yakup Karaca da: “Bu ülke bizim ama bu fiyatlarla üretim nasıl sürecek. Geçen yıl 5 bin 700 lira olan mısır fiyatı 6 bin lira verdi. Mazot mu alacağız, motorun yağını mı alacağız, motorumuzu mu yenileyeceğiz, bozulan traktörü mü tamir ettireceğiz? Adalet var mı burada?” dedi.
“HİÇ VERMESİNLER DAHA İYİ”
Bir torba mısır tohumunu 5 bin liraya aldığını aktaran çiftçi Zihni Keçeli ise: “Mısır fiyatını 8 lira olarak bekliyorduk, 6 lira verdiler. Bu fiyatlarla nasıl üretim yapacağız? Mısırda fiyat en az 8 lira olmalıydı. Prim 30 kuruş. Bu sene hala belli değil. Hiç vermesinler daha iyi ” diye isyan etti.
BARUT: “REVİZE ETMEZSENİZ MISIR ÜRETECEK ÇİFTÇİ KALMAYACAK”
Kilogramda üretim maliyeti 7 lirayı aşan mısırda 6 lira olarak açıklanan fiyatın çiftçiyi olumsuz etkileyeceğine dikkat çeken CHP Adana Milletvekili Ayhan Barut ise şunları söyledi: “AKP iktidarı, TMO marifetiyle mısır üreticisinin ölüm fermanını dün imzaladı. TMO, bir kilogram mısır için 6 liralık fiyat açıkladı. Fiyat açıklarken de TMO, hasat zamanından bugüne kadar piyasalar izlenmiş, seyrine göre fiyat belirlediklerini söylüyorlar. Ey Toprak Mahsulleri Ofisi, sen çiftçinin kara gün dostuydun. Şu anda hem ithalatçı kurum haline geldin, hem de tüccarın emrine girdin. Bizim bildiğimiz TMO, regülatör görevi yapar, çiftçinin yanında yer alır, düşük fiyatı yükselterek çiftçinin refahını sağlardı. Mısırda maliyet 7 liranın üzerinde. Çiftçinin eline en az 9 lira geçmeliydi. Bu şartlarda mısır üreticisi tekrar üretim yapamaz hale gelecek. Aynı zamanda ülkemizin gıda egemenliği de tehlikeye girecek. Tarımsal üretimde girdilerin çok fahiş arttığı bu dönemde mısıra yüzde 5.3 oranında fiyat artışı vermek çiftçiye yapılan en büyük kötülüktür. Diğer tarım ürünlerinde Cumhurbaşkanı fiyat açıkladığı zaman iktidar milletvekilleri ve bürokratlar sıraya girerdi. Mısır fiyatını Cumhurbaşkanı değil TMO açıkladı. İktidar cenahından kimse bu açıklanan mısır fiyatını paylaşacak cesareti gösteremedi, yüzü yok çünkü. Derhal mısır fiyatını prim dahil en 9 lira olarak revize edin. Zamları geri alın. Aksi takdirde mısır üretecek çiftçi bulamayacaksınız”
“BAŞKANIM BU FİYAT ŞAKA MI? DİYORLAR”
TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar da mısır taban fiyatlarına ilişkin; “Bölgelerden Ziraat Odaları başkanlarımız ve çiftçilerimiz bizi arıyor. ‘Başkanım bu fiyat şaka mı?’ diyorlar” dedi.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar, mısır taban fiyatlarının Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanmamasına ilişkin: “Herhalde tahmin ederim yeterli fiyat olmadığını bildikleri için Sayın Cumhurbaşkanımıza açıklatmak istemediler. Tahminimi söylüyorum tabii. Yeterli fiyat olmadığının onlar da farkında herhalde” diye konuştu.
Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından dün açıklanan mısır taban fiyatlarıyla ilgili de değerlendirme yapan Bayraktar, şunları söyledi: “Geçen sene 5 bin 700 lira olarak açıklanan fiyat bu sene 6 bin TL olarak açıklandı. Yüzde 5 civarında bir artış var. Bölgelerden Ziraat Odaları başkanlarımız ve çiftçilerimiz bizi arıyor. ‘Başkanım bu fiyat şaka mı?’ diyorlar. Bu senenin altı ayında 1,5 milyon ton mısır ithal ettik ve belki ithalatımız devam edecek. İhtiyacımızın tamamını üretimden kazanamıyoruz. Üreticimizi bu sene destekleyemezsek, seneye mısır üretiminden kaçacaktır. Bunları anlattık. Mısırla alakalı üreticilerimizi rahatlatma adında bu kararın revize edilmesi gerektiğini ifade ettik. Maliyetlerimizin yüzde 45-50 civarında arttığı bir yerde, fiyatların yüzde 5 civarında arttırılması kabul edilebilir değildir. Bu fiyatların revize edilmesi gerekir.”
TARIM YAZARI ALİ EKBER YILDIRIM’A GÖRE İSE ÜRETİMİN DEVAMLILIĞI İÇİN;
“Fiyatın savunulacak hiçbir tarafı yok. Çiftçinin dolar bazında ton başına 94 dolar kaybı var. TMO alım fiyatını, üreticinin maliyetini karşılayacak noktaya taşıması gerekiyor.”
“Fiyatta revize yapılmayacaksa mısır için de tıpkı buğdayda olduğu gibi ton başına alım primi konmalı ve ister TMO’ya, ister tüccara satsın en az bin TL destekleme ödemesi yapılması gerekiyor.”
PEKİ MISIR ÇİFTÇİSİNİ NASIL ÜRETİMDE TUTACAĞIZ?
Türkiye’nin dört bir yanında sektör temsilcileri, siyasiler, gazeteciler ve mısır çiftçisi tepkisini bu şekilde dile getirdi ve getirmeye de devam ediyor. Peki mısır çiftçisi ne istiyor? Üretimin devamlılığı için acilen ne yapılmalı?
Bu sorunun yanıtını TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, şu sözlerle sıraladı: “Mısır üretiminin artması üreticinin elde ettiği gelire bağlıdır. Bilindiği üzere bu üretim sezonunda girdi fiyatlarının artmasıyla üretim maliyetleri de oldukça arttı. Girdi fiyatlarındaki artışlarla mısır maliyeti son bir yılda yüzde 43 oranında artarak ton başına 6 bin 140 lira olarak gerçekleşti. Bu maliyetlerde dikkate alınarak Toprak Mahsulleri Ofisi üreticinin gelirini koruyacak şekilde mısır fiyatını revize etmeli. Üreticinin mısır üretiminden elde ettiği gelirle geçimini sağlaması mısır üretiminde sürdürülebilirliği sağlayacaktır. Mısır destekleme priminin artırılması ise üretim artışını getirecektir.”
