Bağırsak tıkanıklığı veya bir diğer adıyla bağırsak düğümlenmesi ince bağırsakta veya kalın bağırsakta gıda ve sıvıların geçmesine izin vermeyen bir tıkanıklık meydana gelmesidir. Besin emilimi ve atıkların uzaklaştırılması engellenir.
Tıkanmanın nedenleri ameliyat sonrası karın duvarında fibröz dokudan oluşan yapışıklıklar olabileceği gibi, tıkanmaya bağırsak iltihabı (örn. Crohn hastalığı), bağırsak dilatasyonu, fıtık veya kolon kanseri de neden olabilir.
Tedavi edilmezse, bağırsakların tıkanmış kısmı yavaş yavaş ölür ve bu çok ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bununla birlikte, uygun muayene ve tedavi ile tıkanıklık genellikle başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Doğru ve eksiksiz teşhis hastalık için çok önemlidir. Şüphe durumunda, ilk adım her zaman semptomlara tam olarak neyin neden olduğunu belirlemek için kullanılabilecek bir ultrason muayenesidir. Daha sonra, bir dahiliyeci tarafından muayene gerekebilir. Ultrason ve dahiliye muayenesinden sonra bağırsak tıkanıklığı doğrulanırsa, çoğu durumda hastanede cerrahi tedavi gereklidir.
Bağırsak tıkanıklığı belirtileri
Bağırsak tıkanıklığı belirtileri diğer karın hastalıklarının belirtilerine çok benzer, bu nedenle ayırt etmek amacıyla karın ultrasonu muayenesi yapmak çok önemlidir. Bağırsak tıkanıklığı belirtilerinin ortaya çıkması için geçen süre, büyük ölçüde tıkanmaya neyin neden olduğuna bağlıdır. Bağırsak dönmesi veya Crohn hastalığı gibi tıkanıklığa neden olan bazı durumlar belirtilerin çok çabuk meydana gelmesine neden olabilir. Diğer durumlarda, örneğin kolon tümörü durumunda tıkanma kademelidir ve belirtiler haftalar veya aylar içinde giderek kötüleşir.
Bağırsak tıkanıklığının en yaygın belirtileri şunlardır:
Karın ağrısı: Çoğu zaman, sürekli değil dalgalar halinde hissedilen spazmodik karın ağrısı oluşur.
İştah kaybı: İştahsızlık, bağırsak ve sindirim sorunlarının yaygın bir belirtisidir ve bu aynı zamanda bağırsak tıkanıklığı için de geçerlidir.
Kabızlık: Bağırsaklar tıkalıysa, dışkı normal oranda boşaltılmaz. Bağırsak tıkanıklığı neredeyse her zaman kabızlığa neden olur.
Kusma: Yiyecek ve sıvı artıkları tıkanıklık nedeniyle bağırsaklarda biriktiğinden zamanla taşarak mideye geri dönebilir. Buna bulantı ve sıklıkla kusma eşlik eder.
Sancı: Bağırsak tıkanıklığı nedeniyle kabızlığa ek olarak kolik gelişimi olabilir.
Şişkinlik: Bağırsakların kademeli olarak tıkaması ile karın şişkinliği de görülür.
Bağırsak tıkanıklığı türleri
İki tür bağırsak tıkanıklığı vardır. Bağırsaklar tıkanma yoluyla mekanik olarak veya hareketsizlik yoluyla paralitik olarak bloke olabilir.
Mekanik tıkanıklık sırasında, bağırsaklardaki bazı fiziksel engeller nedeniyle dışkı hareket edemez. Bu gibi durumlarda, engeli kaldırmak genellikle sorunu çözer.
Paralitik bağırsak tıkanıklığı durumunda mekanik tıkanıklık yoktur. Bu gibi durumlarda sinir veya düz kas problemlerinden dolayı bağırsak hareketi durduğu için bağırsak içeriği bağırsaklarda hareket edemez. Sonuç olarak, bağırsaklardaki yiyecek ve sıvılar hareket edemez, bu nedenle tıkanıklık kısa sürede gelişir.
Mekanik bağırsak tıkanıklığının nedenleri
Mekanik nedenler, esas olarak bağırsakların daralması veya bir tür tıkanma nedeniyle olabilir. Mekanik bağırsak tıkanıklığının birçok nedeni vardır. Bunlardan en yaygın olanları şunlardır:
Bağırsak yapışıklıkları
Bu durumda karın boşluğundaki lifli dokular bağırsakların birbirine yapışmasına neden olur. Yapışıklıklar en sık abdominal veya pelvik cerrahiden sonra ortaya çıkabilir.
Kolon kanseri
Kolon kanseri, kolon tıkanıklığının yaygın bir nedenidir. Kanserli tümörün büyümesi nedeniyle, kolon daralır ve aynı zamanda bloke olur. Tıkanma genellikle yavaş yavaş, önce kabızlık ve daha sonra tam tıkanıklık olarak gelişir.
Bağırsak sarkması
Bu, en sık çocuklarda görülen ciddi bir hastalıktır. Sarkma sırasında bağırsak kendi içine kayar. Bağırsağın bir kısmı bağırsağın bir sonraki kısmına doğru iter. Bu durumda, bağırsak önemli ölçüde daralır ve tıkanıklık kolayca gelişir.
Fıtık
Fıtık sırasında bağırsak olması gereken yerden dışarı itilir. Bu gibi durumlarda, bağırsak tıkanıklığı genellikle bağırsağın çıkıntılı kısmında er ya da geç meydana gelir.
İltihaplanma
Bağırsakların çeşitli iltihaplı hastalıkları da tıkanıklığa neden olabilir. Bu tür en yaygın bağırsak iltihaplarından biri Crohn hastalığıdır.
Divertikülit
Hastalığın seyri sırasında bağırsağın küçük, şişkin çıkıntıları iltihaplanır veya enfekte olur. Sonuç olarak, bağırsak şişkinlik bölgesinde tıkanabilir.
Bağırsak dönmesi
Bağırsak kendi etrafında döner, bu nedenle kapanır ve bir yerde sıkışır. Semptomlar karın ağrısı, şişkinlik, kusma, kabızlık veya kanlı dışkıdır.
Paralitik bağırsak tıkanıklığının nedenleri
Paralitik tıkanmanın nedeni, bağırsak kaslarının içerdikleri besinleri hareket ettirememeleridir. Paralitik tıkanıklık sırasında belirli bir mekanik neden yoktur. Bunun yerine, aşağıdaki nedenler bağırsak kaslarının hareket etmesini engelleyebilir:
Ameliyat
Karın veya pelvik cerrahi sonrası bağırsak kaslarını çalıştıran sinirler zarar görebilir, bu nedenle bağırsak kasları düzgün çalışamaz. Bağırsak tıkanıklığı cerrahinin nadir görülen bir komplikasyonudur, ancak hastalığın cerrahi bir komplikasyon olarak da ortaya çıkabileceğini bilmek önemlidir.
Enfeksiyon
Bazı enfeksiyonlar, bağırsak fonksiyonundan sorumlu olan düz kasların çalışmayı durdurmasına neden olabilir. Bu, kaslara zarar vererek veya onları çalıştıran sinirlere zarar vererek olabilir.
İlaçlar
Kaslar ve sinirler üzerinde etkili olan bazı ilaçlar, yan etki olarak bağırsak hareketlerinin geçici olarak durmasına neden olabilir. Bu tür en yaygın ilaçlar trisiklik antidepresanlar ve opioid ağrı kesicilerdir.
Sinir hastalığı
Parkinson hastalığı gibi kasları ve sinirleri etkileyen belirli hastalıklar, bağırsakları hareket ettiren kasların veya sinirlerin çalışmamasına neden olarak bağırsak tıkanıklığına neden olabilir.
Bağırsak tıkanıklığı için risk faktörleri
Risk faktörleri mutlaka bağırsak tıkanıklığına neden olmaz, ancak riski önemli ölçüde artırabilirler.
Aşağıdaki faktörlerin varlığı ile bağırsak tıkanıklığı riski artabilir:
Ameliyat
Abdominal veya pelvik cerrahiden sonra, sıklıkla bağırsak tıkanıklığına neden olabilen doku yapışıklıkları gelişir.
Crohn hastalığı
Bu, bağırsak duvarının kalınlaşabileceği, böylece bağırsakları daraltabileceği ve tıkanıklık oluşumunu teşvik ettiği bağırsağın kronik bir iltihabıdır.
Kanser
Kanser durumunda, özellikle tümörün abdominal cerrahi veya radyoterapi ile çıkarılması gerekiyorsa bağırsak tıkanıklığı riski artar.